Oeuf-en-Ternois



slagvelden
sporen van strijd, te bekijken, te bezoeken



	middeleeuwen
	Het noorden van Frankrijk is van oudsher een slagveld. Tegenwoordig herinneren vooral de vele militaire begraafplaatsen uit beide wereldoorlogen daar indringend aan. Alleen al voor de troepen van het Gemenebest heeft ons departement (Pas-de-Calais) 628 begraafplaatsen met meer dan 180.000 gesneuvelden. Maar al zeshonderd jaar voor deze bloedigste aller oorlogen werd op dezelfde grond strijd geleverd tussen de Franse en Engelse koningen (Honderdjarige Oorlog) en nadien werd de streek betwist tussen het Franse koninkrijk en de hertogen van Bourgondië en hun opvolgers. Van deze vroege conflicten zijn nog maar weinig sporen zichtbaar. Talloze kastelen zijn in deze tijden (en eerder) gebouwd en vervolgens weer verwoest.
	In de vroege Middeleeuwen heeft in Oeuf zelf een motte féodale (een primitief kasteel) gestaan, in de buurt van de huidige kerk. Op die plaats is nu enkel nog een verhoging in het landschap waarneembaar (foto's: fragment van het tapijt van Bayeux met aan de rechterzijde een afbeelding van een motte féodale en een maquette gebouwd aan de hand van die afbeelding). Vlakbij, in Wignacourt (een gehucht behorend tot Croisette, buurdorp van Oeuf) stond een kasteel, waarvan het landschap nu nog enkele contouren verraadt. Wat meer overblijfselen zijn er van het ooit enorme kasteel van Saint-Pol. Rond deze ruïne zijn nu een openluchttheater en trimbaan aangelegd.

	Ook in Vieil-Hesdin, enkele kilometers ten westen van Oeuf en eens van eenzelfde belang als Arras, herinnert weinig meer aan het glorieuze verleden. Het stadje werd, net als Oeuf, door keizer Karel V halverwege de zestiende eeuw vrijwel met de grond gelijk gemaakt. Illustratie: belegering van (Vieil-) Hesdin, detail (zie grotere versie bovenaan pagina).
	Hier en daar in Vieil-Hesdin zijn nu nog resten van de vestingwallen zichtbaar. Ook van het Middeleeuwse kasteel zijn, overigens op privé-terrein en niet toegankelijk, nog enkele brokken zichtbaar (foto: restant van een toren).
	De oude plattegrond links toont Vieil-Hesdin met zijn omwalling, het huidige stratenpatroon (rood) is daarin goed herkenbaar (de asterisk markeert de huidige dorpskerk). Zie ook de website van de historische vereniging van Vieil-Hesdin.
	Wie geïnteresseerd is in de Middeleeuwen moet zeker het museum van Azincourt (Agincourt) bezoeken. Dit is geheel gewijd aan de beroemde veldslag (illustratie) die daar in 1415 plaats had en waarin de Engelsen een Franse overmacht hebben verpletterd. Oprukkend naar Azincourt moeten de Engelsen Oeuf op hooguit enkele kilometers zijn gepasseerd. Wie nu op weg gaat naar Azincourt zou een omweg kunnen maken langs Fressin waar nog omvangrijke resten zijn van het kasteel dat daar in de late Middeleeuwen stond.
	Voor gavere voorbeelden van Middeleeuwse vestingen moet wat verder worden gereisd, bijvoorbeeld naar Montreuil (een geheel ommuurd stadje met citadel), Olhain (vrijwel ongeschonden Middeleeuws kasteel met voorhof) of Bours (donjon).



	eerste wereldoorlog
	Van de latere conflicten maakt vooral de Eerste Wereldoorlog indruk. Net als vrijwel ieder dorp heeft ook Oeuf een monument dat is opgericht ter herdenking van de inwoners die niet van het front terugkeerden. De lijst op het monument telt eenentwintig namen, een haast onvoorstelbaar -zij het geenszins uitzonderlijk- offer gezien de omvang van de gemeente (nu 253 inwoners, toen wat meer). Overblijfselen uit deze periode zijn er overigens weinig in Oeuf of de nabije omgeving aangezien Oeuf zelf nooit in de frontlinie lag.
	Op veertig minuten rijden van Oeuf is het imposante monument van Vimy (vlakbij Arras, foto) dat herinnert aan de slag die daar door de Canadezen is geleverd. Het slagveld is deels geconserveerd, inclusief enkele loopgraven. Een door de Canadezen gegraven tunnel onder de (vijandelijke) loopgraven kan onder leiding van een gids worden bezocht.

	tweede wereldoorlog
	Veel meer zichtbare sporen herinneren aan de Tweede Wereldoorlog. Duitse troepen waren in Oeuf in groten getale aanwezig: bemanningen voor het luchtafweergeschut, voor de zoeklichtinstallaties en voor de V1-lanceerinstallatie aan de Rue d'Agerue (ter hoogte van nummer 24). Bovendien waren er telkens nieuwe lichtingen van Duitse dienstplichtigen die in de streek werden opgeleid om te vechten (en allicht te sterven) aan het Oostfront. Veel van de Duitse troepen werden ingekwartierd bij Franse families. Zo ook in mijn huis waarin ik hiervan nog enkele sporen aantrof: een stukgeslagen schouw, een hakenkruis gekerfd in een vensterbank en een scherpe patroon ergens op zolder.
	Slechts enkele kilometers oostelijk van Oeuf, in Siracourt, werd door de Organisation Todt gebouwd aan een enorme bunker voor de assemblage en lancering van V1's. Na zijn ontdekking is het -nog onvoltooide- bouwwerk door de geallieerden met grote regelmaat gebombardeerd. De uit het westen aanvliegende bommenwerpers losten hun lading daartoe vaak van grote hoogte pal boven Oeuf. Hun vliegrichting vervolgend belandden die bommen dan meestal op Siracourt. De foto links toont een geallieerde bommenwerper kort na een aanval op Siracourt. Als ik de foto goed interpreteer vliegt de bommenwerper min of meer parallel aan de route départementale D939, door mij rood gemarkeerd; de bunker zelf, op de plaats van het kruisje, gaat schuil onder stofwolken veroorzaakt door de inslagen.
	De tweede foto is een officiële verkenningsfoto en geeft een indruk van de schaal van de bombardementen. In totaal werden boven Siracourt 30.000 bommen afgeworpen.
	De krijgshandelingen in Oeuf zelf betroffen vooral aanvallen op de lokale lanceerinstallatie van V1's in de zomer van 1944. Daarbij zijn veel huizen aan de westelijke kant van Oeuf beschadigd of zelfs verwoest. Er is in ieder geval één keer een geallieerde bommenwerper boven Oeuf neergehaald, het toestel stortte neer naast de weg naar Beauvois. Onder de burgerij vielen twee slachtoffers: Emile Schotter werd op een akker in de nabijheid van de V1-installatie gedood door een ontploffende motorontsteker van een neergestorte V1. Het andere slachtoffer, Etienne Lambert, viel in een boerderij die door een afgezwaaide bom werd getroffen. Hun namen zijn vermeld op het oorlogsmonument. Het kerkgebouw werd op 31 juli 1944 door een geallieerde bom zwaar beschadigd. Na de oorlog kon alleen de toren worden hersteld; het schip is in de jaren zestig nieuw gebouwd.
	Niet ver van St. Omer (ongeveer drie kwartier rijden van Oeuf) staat het blockhaus van Eperlecques, een reusachtige bunker bedoeld voor de productie van vloeibare zuurstof alsmede (in de oorspronkelijke opzet althans) voor de assemblage en lancering van V2's. Op het terrein van het complex staat een gereconstrueerde lanceerinrichting voor V1's (foto), vergelijkbaar met hetgeen in Oeuf heeft gestaan.
	Ook in de buurt van St. Omer en al even gigantisch is de koepelvormige bunker (La Coupole, foto) van Helfaut. In deze bunker, bedoeld als lanceerbasis van V2's maar nooit als zodanig gebruikt, is nu een tentoonstelling ingericht over Noordwest Frankijk ten tijde van de Duitse bezetting. Ook wordt de ontwikkeling van de ruimtevaart -voortbouwend immers op de V2-techniek- belicht.
	Vlakbij Calais tenslotte bevindt zich de weinig bekende V3-basis van Mimoyecques. Van hieruit had met vijfentwintig ondergrondse superkanonnen (met een loop van 130 meter) Londen moeten worden bestookt. Technische tegenslag en herhaalde geallieerde aanvallen hebben dat verhinderd. De restanten van de basis (foto) kunnen worden bezocht.

© 2005 - 2010 Rob Zeldenrust, Oeuf-en-Ternois, France.